Korzystanie z utworów podczas zajęć

Część z Was prowadzi zajęcia w szkołach (państwowych lub prywatnych), wykłada na wyższej uczelni lub daje indywidualne lekcje. Taka działalność wymaga korzystania z różnych chronionych materiałów, takich jak nagrania, nuty utworów lub filmy.

W związku z tym pewnie zastanawialiście się czy można legalnie odtworzyć w czasie zajęć nagranie lub puścić film? Czy można skserować nuty i dać je uczniom? A zeskanować? Czy ma znaczenie, że nuty są wypożyczone z biblioteki? Czy można materiały przesyłać mailem albo umieścić je na własnej stronie internetowej?

Czyli jak legalnie korzystać z materiałów chronionych przez prawo autorskie w działalności dydaktycznej?

Poniżej podstawowe zasady, których należy się trzymać.

1. Możesz korzystać z każdego rozpowszechnionego materiału (filmu na płycie, z YouTube, książki, muzyki, nut), niezależnie od źródła z którego pochodzi, o ile dzieje się to w ramach wykładów lub zajęć. Nie można takich materiałów rozpowszechniać poza grupą uczniów/studentów.

Utwór jest rozpowszechniony, gdy został już wcześniej legalnie udostępniony publicznie.
Warto zadbać, by źródło pochodzenia materiału było legalne. Dlaczego i jakie to są źródła to temat na osobny wpis.

2. Możesz kopiować (kserować, skanować i wysyłać mailem, nagrywać na pendrive) fragmenty dowolnych utworów (filmów, książek, muzyki) swoim uczniom/studentom do celów edukacyjnych.

Warto zwrócić uwagę na to, że dozwolone kopiowanie ogranicza się do fragmentów utworów (np. partii jednego instrumentu, części utworu).

3. Jeśli chcesz dzielić się utworami w celach edukacyjnych w sieci, musisz pamiętać, że rozpowszechnianie ich nie może wykroczyć poza grupę Twoich uczniów/studentów. Na przykład możesz przesłać materiały w mailach, przekazać je w zamkniętym kursie elearningowym lub poprzez wirtualny dysk (Dropbox, Google Drive), do którego mają dostęp jedynie Twoi uczniowie/studenci. Jeżeli chcesz umieścić materiały na swojej stronie internetowej, to muszą być one zabezpieczone hasłem, by dostęp do nich mięli tylko Twoi uczniowie/studenci.

4. W ramach zajęć, lekcji, prac domowych można modyfikować dowolny utwór (wiersz, piosenkę) nie pytając o zgodę uprawnionego, o ile nie dojdzie do rozpowszechnienia wykorzystanych utworów poza zajęciami.

5. Podczas imprez szkolnych (np. koncertów dyplomowych, audycji, koncertów uczniów z Twojej klasy) mogą być wykonywane rozpowszechnione utwory, o ile wstęp na te imprezy jest bezpłatny, a wykonawcy nie uzyskują żadnego wynagrodzenia.

Nie wystarczy sam fakt, że impreza odbywa się w budynku szkoły/uczelni. Musi to być impreza związana z  działalnością dydaktyczną.
Trzeba zwrócić uwagę na to, że chodzi wyłącznie o wykonania utworów przez artystów wykonawców. Nie jest dozwolone odtwarzanie nagrań lub filmów w czasie imprez szkolnych.

Powyższe zestawienie powstało na bazie infografiki udostępnionej przez Centrum Cyfrowe, dostępnej tutaj.

komentarzy 11

Tagi:, , , , , ,

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

1 listopada 2013

Witam.
Mam dwa pytania dotyczące umieszczania utworów lub ich fragmentów w sieci jako np lekcji wideo do nauki danych kompozycji.
Pierwsze: Czy jeśli umieszczam materiały będące lekcjami gry konkretnych utworów (wykonane nie przez autora bądź oryginalnego wykonawcę a przez nauczyciela) na stronie a dostęp do nich maja tylko zarejestrowaniu użytkownicy (żeby móc korzystać z lekcji trzeba się za darmo zarejestrować na stronie – rejestrując się użytkownik staje się uczniem portalu) to nie łamie prawa.
Drugie: Jeśli do takich lekcji jest dołączona własnoręcznie wykonana transkrypcja utworu lub jego fragmentu (nie skan, ksero czy inna kopia tylko samodzielnie dokonana transkrypcja) jako płatny materiał dodatkowy to czy takie działanie jest również zgodne z prawem?

pozdrawiam

Krzysztof Rojewski

Krzysztof Rojewski
4 listopada 2013

Krzysztofie, to bardzo ciekawe pytania! Dlatego postanowiłam, że odpowiem na nie w osobnym wpisie. Zatem proszę o chwilę cierpliwości. Wkleję tu link, jak wpis pojawi się na blogu!

Aleksandra Sewerynik
Aleksandra Sewerynik
12 kwietnia 2014

Świetne i pomocne artykuły! Mam jednak pytanie. Jeśli podczas koncertu moich uczniów, który jest przeze mnie – nauczyciela organizowany. Wstęp jest darmowy, wszystko „na żywo” grane. Jednak nie wiem czy mogę wykonywać konkretny utwór polskiego/zagranicznego wykonawcy z chórem, w mojej aranżacji, która czasami sprawia, że staje się niekiedy taki utwór zupełnie innym dziełem, inne frazowanie, styl, rytmika, improwizacje wokalne, harmonia zmieniona. Podpisuję wtedy, że jest to utwór danego wykonawcy w aranżacji mojej – czy dobrze robię? I czy mogę wykonać taki utwór, który często staje się miksem różnych piosenek, czasami również tekst jest przerabiany na potrzeby apelu – jednak zawsze podaję autora oryginalnej piosenki.

Anna
12 kwietnia 2014

Kolejne przykładowe pytanie. Wystawiając w szkole musical np. ” Grease” czy mogę używać podkładów muzycznych? Czy wystawianie musicalu w szkole lub koncercie np. w domu kultury jest zgodne z prawem? A może jednak przedstawienie powinno zawierać po prostu pojedyncze piosenki z musicali, by było zgodne z prawem? Trzeba wtedy pytać o zgodę zaiks?

Anna
15 maja 2014

Na podstawie przepisów o dozwolonym użytku, aby wykonanie utworu w szkole było legalne:
1) musi odbywać się w ramach imprezy szkolnej, czyli takiej, która jest elementem pracy dydaktycznej, edukacyjnej lub jest w inny sposób związana z działalnością edukacyjną szkoły – takimi imprezami nie są bale karnawałowe, imprezy urodzinowe i inne tego typu imprezy okazjonalne, które łączy ze szkołą jedynie miejsce, w którym się odbywają lub obecność uczniów, ich rodziców lub nauczycieli,
2) taka impreza nie może mieć zarobkowego charakteru – szkoła nie może przy okazji tych imprez osiągać korzyści majątkowych (bilety, cegiełki itp),
3) wykonawcy nie mogą otrzymywać wynagrodzenia, z pewnymi zastrzeżeniami, o których pisałam w tym artykule http://prawo.rp.pl/artykul/1102259.html.

Nie jest ważne, czy wykonywany jest utwór oryginalny czy jego aranżacja czy jakaś inna przeróbka-miks utworów – dozwolony użytek obejmuje także rozpowszechnianie opracowań. Uwaga tylko na prawa osobiste – prawo do integralności utworu (autor może nie życzyć sobie dokonywania pewnych zmian w utworze).

Oczywiście ważne by w każdej sytuacji wskazać autorów utworu oryginalnego.

A jeśli chodzi o podkłady – to z brzmienia przepisu wynika, że omawiany powyżej dozwolony użytek nie obejmuje odtwarzania utworów, czyli np. podkładów do piosenek podczas imprez szkolnych. Umożliwia jedynie samo wykonanie utworów.
Można się jedynie zastanawiać, czy takie korzystanie nie mieści się w dozwolonym użytku w celach dydaktycznych, w ramach którego instytucje oświatowe mogą w dowolny sposób korzystać z rozpowszechnionych utworów. Tylko tutaj ważne jest, by takie wystawienie musicalu było ściśle związane z celem dydaktycznym.

Aleksandra Sewerynik
1 czerwca 2014

Chciałabym zapytać o taki przypadek: przygotowuje prezentację ppt z wykonanych przez mnie fotografii i chciałabym dodać do niej muzykę. Prezentacja będzie wyświetlana podczas konferencji, za udział w której uczestnicy płacą (moja prezentacja będzie tylko dodatkiem, nie jest związana z tematem konferencji). Czy będzie to naruszenie praw autorskich kompozytora, jeśli wykorzystam utwór bez jego zgody. Jak długi fragment utworu można wykorzystać, żeby nie naruszyć prawa?

Ilona
2 czerwca 2014

Witam,

tak, takie korzystanie z muzyki, jeżeli ma ona być jedynie dodatkiem, który sprawia że prezentacja zdjęć jest bardziej atrakcyjna, wymaga albo uzyskania zgody autora muzyki, artystów wykonawców oraz producenta nagrania utworu muzycznego albo można skorzystać z utworu, który został udostępniony na licencji CC bez warunku NC (użycie niekomercyjne).
Na temat licencji CC można przeczytać na tej stronie http://creativecommons.pl/ albo w mojej książce 🙂 , którą będzie można kupić na tej stronie http://efryderyk.pl/

Aleksandra Sewerynik
19 stycznia 2015

Witam serdecznie. Na początku z serca dziękuję za tę stronę. Pierwszy raz wypadło mi się zmierzyć z załatwianiem spraw formalnych dotyczących warsztatów tanecznych. Nie wiem, jak się za to wziąć. Będę niesamowicie wdzięczna za wszelką pomoc. Na warsztatach wykorzystywana będzie tylko muzyka tradycyjna, a co za tym idzie – autorzy tekstów i muzyki dawno nie żyją albo są nieznani. Wykonawcami tejże muzyki będą w części nasi znajomi, a w części będzie to muzyka odtwarzana.
1) Czy mogę w ramach materiałów dydaktycznych przekazać uczestnikom warsztatów utwory muzyczne na jakimś nośniku?
2) Czy mogę za zgodą uczestników warsztatów nagrać wykonywane przez nich tańce, by później w domu mogli sobie je przypomnieć? Czy ponoszę z tego względu dodatkowe opłaty?
3) Czy, jeśli będą to tylko utwory tradycyjne, muszę je zgłaszać do ZAiKSu i jakichś innych instytucji?
Z góry dziękuję za pomoc!

Kasia
12 kwietnia 2021

Super artykuł! Mam też Pani książkę, ale nie mogę znaleźć jeszcze jednej odpowiedzi na pytanie:

– Czy mogę pokazywać na filmie na youtube i facebooku, jak zagrać na akordeonie np.: Queen Show Must Go On, lub Pana Zenka Martyniuka „Przez Twe Oczy Zielone?”
Podając akordy utworu na wideo, pokazując jak zagrać linię melodyczną, i udostępniać moje notatki nutowe po zapisie na mailing?

Jacek Urbanik
Witam serdecznie na moim blogu! Nazywam się Aleksandra Sewerynik. Jestem prawnikiem i dyrygentem. Specjalizuję się w prawie autorskim. Rozumiem muzyków. Chcę pomóc im zrozumieć prawo autorskie.
Pierwsza książka o prawie autorskim napisana specjalnie dla muzyków oraz osób korzystających z muzyki. Ostatnie wpisy